شهیده بی بی ملک ناروئی

مطالب ارائه شده در این کارگاه به شرح ذیل می باشد:

•انواع مهارت های اجتماعی وعوامل مؤثر بر جامعه پذیری  رابطه اجتماعی شدن و مهارت اجتماعی   

•تعریف مهارت های اجتماعی    

•مهارت های اجتماعی و اهمیّت سالهای اولیه زندگی   

•مفهوم رشد اجتماعی  

•اهمیت و ضرورت رشد اجتماعی 

•رشد اجتماعی در دوره نوجوانی   

•خصوصیات رشد اجتماعی در دوره نوجوانی   

•نشانه های رشد اجتماعی در دوره نوجوانی   

•تغییر رفتار اجتماعی در دختران نو جوان   

•نشانه های فرد رشد یافته اجتماعی   

•جامعه پذیری   

•مفهوم جامعه پذیری   هدف های جامعه پذیری

دوران نوجوانی را می توان دوران الگوپذیری و یا به عبارتی دوران شکل گیری شخصیت نام برد. در این  حالت شخص نه کودک است و نه جوان.

نوجوان در این سن از اطرافیان و اشخاص مورد علاقه اش الگو می گیرد.در این دوران خانواده یا می تواند حامی و راهنمای او باشد و یا می تواند تنها او را نهی کند و بگوید این کار را بکن ، این کار رانکن.بعضی از خانواده ها گله می کنند که ما همیشه در کنار او نیستیم و دقیقا نمی دانیم که چه دوستانی دارد، ان ها نیز راست را می گویند،اما چه خوب است که ما هم برای فرزندمان علاوه بر این که مادر،پدر باشیم دوست خوبی هم باشیم. دوستی که او به ان اعتماد کند ، احساساتش را به او بگوید.

برای دوست شدن با او آسان ترین و اولین راه گفتن  ابراز احساسات  است بدون هیچ پسوند، پیشوندی، بدون هیچ کلمه ی دیگری.صادقانه به او بگویید که چقدر وجودش در کنارتان شادی بخش است. نگذارید که فاصله سنی تان مانع صمیمیت تان شود. نوجوان در این سن دوست دارد که به او اعتماد کنند،او را ان طور که هست بپذیرند. یادتان باشد که او ذره ای از وجودتان است با وجود خود دوست باشید.

لطافت روح دختران و دستورات اسلام در مورد حفظ احترام آنها هویداست. اسلام در برآوردن نیازهای روانی و عاطفی ، مطابق زمینه های فطری و غریزی آنها عمل می کند. اصرار به حفظ حرمت دختران به خاطر نقش آینده آنهاست. دختری که در آینده ای دور یا نزدیک در مقام مادری، همسری و مدیریت خانه قرار می گیرد باید دانستنی های ضروری این مقام را بداند، باید روح و روانش به گونه ای تربیت شده باشد که بهترین مادر و بهترین همسر باشد . از نظر اسلام، زن عامل مودت و رحمت و سبب آرامش است. در تنگناهای زندگی، مرد را پناه می دهد و اضطراب او را فرو می نشاند.نقش زنان در پیشبرد تمدن و هویت ملتها بسیار اساسی است. بسیاری از صفات و روحیات فردی و اجتماعی دختران در برخورد با مسایل فرهنگی، اقتصادی و مذهبی، در دامان مادران شکل می گیرد.

در پرورش و تربیت دختران باید این اصل مورد توجه قرار گیرد که آنها را برای چه نوع زندگی و داشتن چه تحلیل و دیدگاهی از حیات آماده می کنیم؟ آیا از آنها زنانی می سازیم که فقط در صدد رفع نیازهای مادی و جسمی خود هستند؟ و یا زنانی که کسب مکارم و محاسن اخلاقی و ارزشهای معنوی را وجهه هدف خویش دارند؟در تربیت دختران، اصل بر آموزش مسایلی است که در حال یا آینده بدان نیازمندند دختران در مقابل خواسته های والدین و سایر بزرگسالان، بیشتر فروتنی نشان می دهند و این مسأله حتی از سنین کودکی اول نیز کاملاً محسوس است .

نظم، انضباط، صرفه جویی، برنامه ریزی اقتصادی، پای بندی به مذهب، چگونگی برخورد با اقوام و همسایگان، معاشرت با همسر و ... نمونه هایی از رفتار مادران در شیوه تربیت دختران است. از این رو نقش عمده سازندگی در جامعه به زن برمی گردد و انسانها، هستی و رشد و کمال خود را مدیون او هستندتقویت نهاد خانواده و موضوع تحکیم بنیان خانواده در نظام مقدس جمهوری اسلامی به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری از اهمیت بالایی برخوردار است.برای رسیدن به جامعه‌ای سالم و بالنده باید فضای معرفتی، راهبردی و تکنیکی خانواده مورد توجه قرار گیرد.برای برپائی تمدن بزرگ اسلامی باید نهاد تأثیرگذار خانواده محور حرکت قرار گیرد، حدیثی از رسول گرامی اسلام (ص) که می‌فرمایند « انسان مسلمان دومین فایده‌ای که در این عالم برده است خانواده پویا و سالم است»آیینه شما، دختران شما هستند، گروهی از دختران جوان، نکات تربیتی را از والدینشان آموخته اند آنها اهمیت درس خواندن و نوشتن را از والدینشان می آموزند و نقشه ها و برنامه هایی برای آینده شان تدارک می بینند این گروه از دختران درک می کنند که سرکشی و نافرمانی از والدین و بزرگترها، در واقع به خود آنها صدمه میزند . بنابراین والدین باید بیشتر تلاش کنند تا دخترانشان خودشان را بهتر بشناسندکه در چه زمینه ای جای رشد و استعداد دارند تا در آن زمینه تقویت شوند . وآماده برای آموختن مهارت های زندگیشان شوند.  از موارد مهم در به وجود آوردن مهارت در دختران نوجوان و جوانمان تقویت اعتماد به نفس می باشد. اعتمادبه‌نفس واقعی هیچ ربطی به آنچه در دنیای بیرون و زندگی ما اتفاق می‌افتد ندارد. اعتمادبه‌نفس واقعی از کارهایی که می‌کنیم ناشی نمی‌شود، بلکه زاده‌ باورهای ماست دختران برای یک زندگی سالم نیازمند توصیه‌هایی هستند. توصیه‌هایی که با دقت کردن به آن‌ها می‌توانندزندگی شیرین‌تری را تجربه کنند .

یاد بگیرند که چگونه احساسات و افکار خود را به صورت مستقیم بیان کنند. زیرا ارتباط روشن امکان دوام و پایداری و ثبات را افزایش می‌دهد.

حال گرا و آینده نگر باشند

همه ما انسانها در زندگی با موقعیت هایی روبرو می شوند كه اگر به درستی عمل نكنند سلامت روانی خودشان و دیگران به خطر می افتد. این موقعیت ها مختلف هستند . مثلاً چگونه با دوستان و اطرافیان خود ارتباط برقرار كنند؟ چگونه مسئولیت های جدید را بپذیرند ؟ چگونه تصمیم بگیرند؟ چگونه مشكلاتشان را حل كنند ؟ چگونه با ترس ، اضطراب ، ناكامی ، افسردگی و فشارهای روانی مقابله كنند؟در دیدگاه اجتماعی امروز مسلماً تفکیک فضاهای آموزشی، بهداشتی، ورزشی و. .. دارای فواید و نتایج مطلوب و مناسبی از نظر زنان و مردان سالم و اخلاقی جامعه ی ماست، اما تا زمانی که این تفکیک با آموزش همراه نشود،دختران  جوان امروز آن را تنها اجباری دینی و متحجرانه قلمداد می کند و از مزایا و فواید آن بی بهره می ماند و با پنهان کاری یا استفاده از فضاهای غیرقابل کنترل مجازی، مانند فیس بوک و... به دنبال ایجاد رابطه خواهد بود. پس اولویت اول با آموزش است.

از سوی دیگر آنچه باید به دختران جوان ما باید آموزش داده  شود، حرمت ارتباط با نامحرم می باشد . بهتر آن است که به جای محدودکردن، از آموزش  صحیح  استفاده شود تا در بزنگاه هایی که خواسته یا ناخواسته پسر و دختر یا زن و مرد در کنار هم قرار می گیرند،  آسیب و مشکلاتی  را نداشته باشند.

آموزش برخی از مهارت های زندگی برای دختران  :

(مهارت های زندگی) توانایی هایی هستند كه به ما كمك می كنند با موقعیت های زندگی - بخصوص موقعیت های پر خطر - به طور صحیح برخورد كنیم . وقتی این مهارت ها را كسب كردیم می توانیم در ایجاد ارتباط با دیگران سازگارانه عمل كنیم و بدون توسل به اعمالی كه به خودمان یا دیگران صدمه می زند مشكلات را حل كنیم .

این مهارت ها چه مهارت هایی هستند؟

مهارت های زندگی شامل ده توانایی كلی به شرح زیر است . برای زندگی بهتر لازم است این مهارت ها را تمرین كنیم تا كمتر دچار آسیب های روانی و اجتماعی  شویم :

توانایی حل مسئله

ما در زندگی به طور مداوم در حال حل مسئله هستیم . برخی از این مسائل ساده هستند ولی برخی دیگر به فعالیت های فكری پیچیده ای نیاز دارند. توانایی حل مسئله به ما كمك می كند مسائل زندگیمان را به نحو مطلوب حل كنیم . اگر مسائل مهم زندگی ما حل نشده باقی بماند با فشار روانی روبرو می شویم و سلامت روانی و جسمانی ما تهدید می شود.

توانایی تصمیم گیری

اگر چه همه ما تصمیم می گیریم ولی همیشه تصمیم های هوشمندانه نمی گیریم . برخی از تصمیم گیری های غلط منجر به به پیامدهای ناخوشایند می شوند. مهارت تصمیم گیری به ما كمك می كند كه به طور صحیح در مورد اعمالمان تصمیم بگیریم و جوانب مختلف انتخاب ها و پیامدهای مثبت و منفی هر یك از آنها را در نظر بگیریم . تصمیم گیری مناسب و واقع بینانه موجب بالا رفتن سطح سلامت روانی ما می شود.

توانایی تفكر خلاق

این نوع تفكر به ما كمك می كند مسائل را از زوایای مختلف دریابیم و راه حل های مختلف مسئله و پیامدهای آن را ارزیابی كنیم و بالاخره راه حل های تازه ای برای مشكلاتمان پیدا كنیم . با استفاده از این مهارت ؛ تصمیم گیری های ما مناسب تر انجام می شوند و مسائل به طور عملی تر حل می شوند.

توانایی تفكر انتقادی

با استفاده از این مهارت به بررسی و تجزیه و تحلیل افكار خود و دیگران می پردازیم و به فهم و درك روشن تر دست می یابیم . این توانایی كمك می كند تا اطلاعات و تجاربی را كه به ما می رسد تجزیه و تحلیل كرده و در مقابل ارزش ها و فشارهایی كه به ما تحمیل می شود مقاومت كنیم و بدانیم كه رفتار دیگران همیشه درست نیست    

توانایی ارتباطی

ما بخش اعظم هر روز را به ارتباط برقرار كردن با دیگران می گذرانیم تا هر چه بیشتر بتوانیم نیازهای خود را بیان نماییم و نیازهای دیگران را درك كنیم . توانایی ارتباطی به ما كمك می كند تا با دیگران ارتباط كلامی و غیر كلامی مؤثرتری داشته باشیم و با غلبه بر خجالت ، نظرات خود را برای دیگران ابراز كنیم . اگر این مهارت را كسب كرده باشیم در موقع لزوم می توانیم  با تقاضاهای نامناسب دیگران مخالفت كنیم .

توانایی روابط بین فردی

توانایی روابط بین فردی به ما كمك می كند با دیگران همكاری و مشاركت بهتری داشته باشیم . به آنها اعتماد كنیم. مرزهای روابط با دیگران را تشخیص دهیم .  دوستی های مطلوب را حفظ كنیم و در شروع و خاتمه ارتباطات به طور مؤثرتری رفتار كنیم. توانایی خودآگاهی

یعنی توانایی شناخت خود و آگاهی از نقاط  ضعف و قوت خواسته ها، ترس ها ، رغبت ها و تمایلات خود؛ این توانایی به ما كمك می كند تصویر واقع بینانه ای از خود داشته باشیم و حقوق و مسئولیت هایمان را بهتر بشناسیم .

توانایی همدلی

توانایی همدلی یعنی این كه فرد بتواند زندگی دیگران را حتی زمانی كه در آن شرایط قرار ندارد ، درك كند . همدلی به ما كمك می كند تا انسان های دیگر را وقتی با ما متفاوت هستند بپذیریم و به آنها احترام بگذاریم . كسانی كه همدلی بیشتری دارند، به دیگران علاقه مندند؛ افراد مختلف را تحمل می كنند؛ پرخاشگری كمتری دارند و دوست داشتنی ترند. این مهارت روابط اجتماعی را بهبود می بخشد.

توانایی مقابله با هیجان

این مهارت شامل توانایی شناسایی هیجانات خود و دیگران ، و نیز شناخت تأثیر هیجانات بر رفتار است . این مهارت به ما كمك می كند كه در مواقع ناكامی ، خشم ، افسردگی و  اضطراب ، واكنش های مناسبی نشان دهیم .

توانایی مقابله با فشارهای روانی ( استرس)

این توانایی شامل شناخت استرس های مختلف زندگی و تأثیر آن بر رفتار است و ما را قادر می سازد كه منابع فشار روانی را در زندگی خود بشناسیم و راه های صحیح كاهش فشار را دنبال كنیم .

مادران آینده را دریابید

بسیاری از والدین به شدت از وضعیت ارتباطی خود و فرزندان نوجوانشان معترضند و اظهار دارند که دوره و زمانه تغییر کرده است، آنها به هیچ وجه شرایط زندگی و اجتماعی را درک نمی کنند و بر طبق خواسته های خود تصمیم می گیرند و عمل می کنند و ما دیگر از پس آنها بر نمی آییم . آیا آن که آنها بی منطق، خودسر و گستاخ شده اند که دیگر احترام به والدین را فراموش کرده اند و بر سر هر موضوع بی ارزش و پیش پا افتاده دم از عدم درک و بی تفاوتی و تغییر دوره زمانه می زنند... این تنها بخشی از دل مشغولی ها و دغدغه های خانواده ایی است که دختر خردسال دیروزشان بزرگ شده و حالا اندیشه هایی را بر خلاف اصول اندیشه های خانواده بیان می کند و علاقمند و اصرار به رفتار کردن طبق اندیشه های خودش دارد  که حتی به خواسته ها و عقاید خانواده بی توجهی مشهودی دارد. ما قصد نداریم که بگوییم کدام اندیشه برتر و صحیح تر است و کدام اشتباه ست. ما می خواهیم که خانواده ها را به میانه روی و رعایت حد اعتدال تضاد سنت و مدرنیته دعوت نماییم. نمی گوییم سنت درست است یا مدرنیته برتر است بلکه هر دو عقیده از مزایا و ارزشمندی های خاص خود برخوردارند که بهتر است با همفکری و مشورت دو نسل ، بهترین ها را مختلط نماییم و اندیشه ای را که همپوشانی با آن دو عقیده را برگزینیم. که این خود اندیشه ای، دست یافتنی ست.